ప్రాథమికంగా తెలంగాణ ఒక ఉద్యమాల గడ్డ. మొదటనుంచి పోరాటస్ఫూర్తిని కలిగిన సమాజం. నిజాం రాజు అతని అనుచరులైన రజాకార్లు రాక్షస కాండపు దిగినప్పుడు.. మన తెలంగాణ సోదరులు తిరుగుబాటు చేశారు. భారతదేశ అంతట స్వాతంత్రం వచ్చింది కాబట్టి తమకు కూడా స్వాతంత్రం ఇచ్చి తీరాలని పట్టు పట్టారు.
…..
ఈలోగా స్వదేశీ సంస్థానాల విలీనం కోసం సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ ప్రయత్నాలు మొదలుపెట్టారు.
కానీ నిజాం పాలనలో ఉన్న హైదరాబాద్ మాత్రం వేరుగా ఉండాలని పట్టుబట్టింది. ముస్లిం పాలకుడు అయిన నిజాం, తన ప్రత్యేక రాజ్యాన్ని కొనసాగించాలన్న ఆలోచనతో భారత ప్రభుత్వాన్ని తప్పించుకోవాలని చూశాడు. ఈలోపు అతని అనుచరులు, రజాకారులు, రాష్ట్రంలో ఉన్మాదం సృష్టించారు. అమాయక హిందువులపై దాడులు జరిగాయి. దోపిడీలు, హత్యలు, అల్లర్లు చోటుచేసుకున్నాయి. ప్రజలు భయంతో, కష్టాలతో జీవించారు.
ఇలాంటి క్లిష్ట పరిస్థితిలో దేశానికి శాంతి, ఏకత్వం కావాలన్న సంకల్పంతో నాటి హోం మంత్రి సర్దార్ వల్లభాయి పటేల్ ముందుకొచ్చారు. “దేశ సమగ్రత కోసం అవసరమైతే శక్తిని వినియోగిస్తాం” అని ఆయన స్పష్టంగా ప్రకటించారు. ఆయన సంకల్పమే 1948 సెప్టెంబర్ 13న “ఆపరేషన్ పోలో” రూపంలో సాకారమైంది. భారత సైన్యం కేవలం ఐదు రోజుల సైనిక చర్యలోనే నిజాం బలగాలను ఓడించింది. సెప్టెంబర్ 18న నిజాం లొంగిపోయి, హైదరాబాద్ భారతదేశంలో భాగమైంది. ఈ విజయంతో దేశం ఒకే త్రివర్ణ పతాకం కింద ఏకమైంది.
అయితే ఈ విజయానికి తెలంగాణ ప్రజల త్యాగం, పోరాటం కూడా మించినది. రజాకారుల అణచివేతను ధైర్యంగా ఎదుర్కొన్నారు. స్వాతంత్ర్యం కోసం తమ ప్రాణాలను సైతం అర్పించారు. ఊరు, వూరు తిరుగుతూ స్వరాజ్యం కోసం పిలుపునిచ్చారు. రైతులు, కార్మికులు, విద్యార్థులు అందరూ కలిసి నిజాం పాలనకు వ్యతిరేకంగా గళమెత్తారు. ఆ కాలంలో తెలంగాణ భూమి అణచివేతకు వ్యతిరేకంగా తిరుగుబాటుతో మార్మోగింది. భారత సైన్యం రావడానికి ముందు నుంచే ప్రజలు స్వయంగా స్వేచ్ఛా ఉద్యమాన్ని నడిపారు.
ఆపరేషన్ పోలో విజయం కేవలం సైనికుల ధైర్యమే కాదు, తెలంగాణ ప్రజల కష్టసహనం, త్యాగం కలిసిన ఫలితం. ఈ రోజు, సెప్టెంబర్ 13, మనం సర్దార్ పటేల్ మహోన్నతిని స్మరించుకోవడమే కాకుండా, తెలంగాణలో స్వేచ్ఛ కోసం పోరాడిన సాధారణ ప్రజలను కూడా గౌరవంగా జ్ఞాపకం చేసుకోవాలి.
మన తెలంగాణ పోరాట యోధులను కూడా గుర్తు చేసుకోవాలి.