పరిచయం
తెలంగాణ చరిత్రలో స్వాతంత్ర్య భావం, ధైర్యం, సామాజిక సమానత్వం గురించి మాట్లాడినప్పుడు మొదట గుర్తొచ్చే పేరు సర్వాయి పాపన్న. ఆయన కేవలం యోధుడు మాత్రమే కాదు, ప్రజల గుండెల్లో చోటు సంపాదించిన నాయకుడు. రైతు, కూలీ, గిరిజనుడు, వడ్లవాడు, కమ్మరి, కురుమ వంటి వర్గాలందరికీ ఆయన ఆశ్రయం. మొఘలుల దోపిడీ, పన్నుల భారాన్ని తట్టుకోలేకపోయిన ప్రజలకు పాపన్నే రక్షణగా నిలిచారు.
ఆయన పోరాటం సాధారణ తిరుగుబాటు కాదు. అది ప్రజా శక్తి, గ్రామ సంస్కృతిని కాపాడే ఉద్యమం. నేడు తెలంగాణ ప్రజలు స్వాభిమానాన్ని, ఆత్మగౌరవాన్ని గర్వంగా ప్రస్తావించినప్పుడు పాపన్న పేరు మొదట వస్తుంది.
పుట్టుక–బాల్యం
పాపన్న 17వ శతాబ్దం చివరలో వరంగల్ ప్రాంతంలోని ఒక సాధారణ కుటుంబంలో జన్మించాడు. గౌడ్ సమాజానికి చెందిన ఈ కుటుంబం కష్టపడి జీవనం సాగించేది. చిన్నప్పటి నుంచే పాపన్న కష్టాలను చూశాడు. రైతు శ్రమించినా పంట మొఘలుల అధికారం కింద దోచుకుపోయే దృశ్యాలు ఆయన మనసులో మండే అగ్నిగా మారాయి. చిన్న వయసులోనే న్యాయం కోసం పోరాడాలనే తపన కలిగింది.
ఆ కాలపు పరిస్థితులు
ఆ కాలంలో తెలంగాణలో గోల్కొండ సుల్తానుల పాలన బలహీనమై, మొఘలులు తమ సైన్యాలను పంపించారు. మొఘల్ పాలకులు రైతులపై భారమైన పన్నులు వేసారు. పంటల నుంచి ఎక్కువ భాగం వసూలు చేసేవారు. ఎవరు చెల్లించలేకపోతే వారి ఆస్తులను స్వాధీనం చేసుకుని, మహిళలపై దౌర్జన్యాలు చేసి, గ్రామాలను దోచుకుపోయేవారు. ఈ అన్యాయ పాలన పాపన్నను తిరుగుబాటు దారిలో నడిపింది.
మొఘలులపై పోరాటం
పాపన్న మొఘలుల అన్యాయాన్ని సహించలేక, చిన్న చిన్న దళాలను ఏర్పాటు చేశాడు. వీటిని గెరిల్లా శైలిలో శిక్షణ ఇచ్చి, అడవులు, కొండలు, నీటి వాగులను రక్షణ కవచాలుగా వాడుకున్నాడు. మొఘల్ సైన్యం పెద్ద సంఖ్యలో వచ్చినా, పాపన్న దళం చురుకుగా తిరుగుతూ వారిపై దాడులు చేసి తరిమివేసేది.
పాపన్న పోరాటం కేవలం ఆయుధ యుద్ధం కాదు. అది ప్రజా స్వాభిమాన యుద్ధం. మొఘలుల దోపిడీ ఆగకపోతే పాలన సాగదని ఆయన తన కత్తితో నిరూపించాడు.
కోటలు మరియు రక్షణ
పాపన్న వరంగల్ పరిసర ప్రాంతాల్లో కోటలు నిర్మించాడు. వీటిని రక్షణ కేంద్రాలుగా వాడేవాడు. పేమనపల్లి, సారాయి, శహాబాద్ ప్రాంతాల్లో ఉన్న కోటలు మొఘలుల దాడులకు అడ్డుగోడలుగా మారాయి. ఈ కోటలు కేవలం రాళ్ల గోడలు కాదు, ప్రజలకు ఆశ్రయం. శత్రువులు దాడి చేసినప్పుడు ప్రజలను కోటల్లోకి తీసుకువచ్చి రక్షించేవాడు.
ప్రజల మద్దతు
పాపన్న బలం ఆయన కత్తి కాదు, ప్రజల విశ్వాసం. కులం, మతం, వర్గం అన్న తేడా లేకుండా అందరూ ఆయన వెంట చేరారు. కమ్మర్లు ఆయుధాలు తయారు చేశారు, వడ్లవారు ఆహారం సమకూర్చారు, గిరిజనులు అడవి దారులను చూపారు. ప్రతి ఒక్కరి శ్రమతో పాపన్న దళం బలపడింది.
గ్రామ పాలన
పాపన్న పాలనలో ప్రతి గ్రామంలో పంచాయతీలు ఏర్పడ్డాయి. గొడవలు పెద్ద సమస్య కాకముందే పరిష్కరించేవాడు. మహిళలకు ప్రత్యేక గౌరవం ఇచ్చి, వారి అభిప్రాయాలను నిర్ణయాల్లో పరిగణనలోకి తీసుకునేవాడు. పంటల కాలంలో రైతుల పొలాలకు కాపలా ఏర్పాటుచేశాడు. పల్లెలో న్యాయం, సమానత్వం పెరగడానికి పాపన్న కారణమయ్యాడు.
గ్రామీణ సంస్కృతికి సేవలు
పాపన్న గ్రామ సంస్కృతిని కాపాడటానికి ప్రత్యేక శ్రద్ధ పెట్టాడు. చెరువులు, బావులు శుభ్రం చేయించి నీటిని నిల్వ చేశాడు. వర్షాభావ సమయంలో అన్నదానం ఏర్పాటు చేశాడు. పండుగలు, జాతరల్లో అందరూ కలిసి పాల్గొనాలని ప్రోత్సహించాడు. గ్రామోత్సవాలు సామాజిక ఐక్యతకు ప్రతీకలుగా నిలిచాయి.
మహిళల భద్రత
ఆ కాలంలో మహిళలపై మొఘలుల సైనికుల దోపిడీ ఎక్కువ. పాపన్న మహిళలకు భద్రత కల్పించడానికి కఠిన నిబంధనలు పెట్టాడు. గ్రామంలో ఆడబిడ్డ భయపడకూడదనే కట్టుబాటు తీసుకున్నాడు. మహిళలు కూడా ఆయన దళంలో భాగమై సమాచార సేకరణ, గాయపడిన వారికి సేవలలో పాల్గొన్నారు.
గిరిజనులకు తోడుగా
పాపన్న గిరిజన సమాజాన్ని తన దళంలో భాగం చేశాడు. వారి భూములు, జీవన విధానం కాపాడాడు. గిరిజన యువతకు ఆయుధ శిక్షణ ఇచ్చి వారిని రక్షకులుగా మార్చాడు. అడవి దారులు పాపన్న దళానికి సహజ రక్షణగా మారాయి.
యుద్ధ వ్యూహాలు
పాపన్న పెద్ద సైన్యాన్ని నేరుగా ఎదుర్కోవడం కాకుండా గెరిల్లా యుద్ధ పద్ధతిని వాడాడు. రాత్రివేళ దాడులు చేసి, చిన్న చిన్న దళాలతో మొఘలుల శక్తిని బలహీనపరిచాడు. అడవులు, కొండలు, వాగులను వ్యూహాత్మకంగా వాడి శత్రువులను గందరగోళంలో పడేశాడు.
ప్రజల కోసం ఆదర్శాలు
పాపన్న జీవితం కొన్ని స్పష్టమైన ఆదర్శాలను మనకు చూపిస్తుంది.
* అన్యాయం ఎక్కడా సహించకూడదు
* ప్రజల కోసం నాయకుడు ముందుండాలి
* గ్రామమే దేశానికి పునాది
* మహిళలు, గిరిజనులు సమాన హక్కులు పొందాలి
* కష్టపడి పనిచేసే వాడే నిజమైన వీరుడు
నేటి తరానికి పాఠాలు
పాపన్న జీవితం నేటి తరానికి గొప్ప పాఠం. సమైక్యతే బలం. ప్రజల కోసం పోరాడాలి. గ్రామ సంస్కృతిని కాపాడాలి. ధైర్యంగా నిలబడితే ఎవరూ మనపై గెలవలేరు.
జానపద గాథల్లో పాపన్న
పాపన్న పేరు నేటికీ జానపద గీతాల్లో వినిపిస్తుంది. ఒగ్గు కథల్లో ఆయన గాథలు ఆలపిస్తారు. జాతరల్లో, పండుగల్లో ఆయన ధైర్యగాధను పాడుతారు. ఇది ఆయన ప్రజల గుండెల్లో ఎంత లోతుగా స్థిరపడ్డాడో చూపిస్తుంది.
ముగింపు
సర్వాయి పాపన్న తెలంగాణ చరిత్రలో శాశ్వతంగా నిలిచిపోయే పేరు. ఆయన మొఘలుల దోపిడీని ఎదుర్కొని ప్రజలకు రక్షణ ఇచ్చాడు. గ్రామ సంస్కృతిని కాపాడాడు. మహిళలకు గౌరవం ఇచ్చాడు. గిరిజనులకు తోడుగా నిలిచాడు.
పాపన్న కేవలం ఒక యోధుడు కాదు. ఆయన ప్రజల కోసం బతికిన నాయకుడు. ఆయన ధైర్యం, ఆయన సేవలు, ఆయన ఆలోచనలు నేటికీ మనకు మార్గదర్శకం. తెలంగాణ గర్వకారణుడిగా పాపన్న పేరు ఎప్పటికీ అజరామరం.
