భగవానుడైన హనుమంతుడు చిరంజీవి. ఆయనకు మరణం లేదు, అవతార సమాప్తి లేదు. అందుచేత ఆయన పుట్టిన రోజు ను జన్మ దినోత్సవం గా జరుపుకుంటారు, తప్పితే జయంతి అని పిలవరాదు.
ఎన్నో విషయాలలో హనుమంతుడు మనకు ఆదర్శమూర్తి. ఆయన నవ వ్యాకరణ పండితుడు చతుర్వేద పారాయణ దక్షుడు. అత్యంత శక్తివంతుడైన పరాక్రమ శీలి. హనుమంతుని గొప్పతనం తెలుసుకోవాలి అంటే ఆయన పంచముఖాలను అర్థం చేసుకుంటే తేలికగా ఉంటుంది. ఈ స్వామిలో వానర, సింహ, వరాహ, గరుడ, అశ్వ ముఖాల తత్వాలు సమన్వితంగా ఉంటాయి. ఈ అయిదు ముఖాలు ఆయా దిక్కులను, తత్వాలను, దేవత శక్తులను సూచిస్తాయి:
అవేమిటో ఇప్పుడు చూద్దాం.
1. వానర ముఖం (తూర్పు దిశ)
ఇది సహజమైన హనుమంత స్వరూపం. మహాబలవంతుడిగా, శత్రు సంహారకుడిగా, ధర్మ పరిరక్షకుడిగా వెలుగొందే ఈ ముఖం ద్వారా ధైర్యం, న్యాయం, అహింసా బలాన్ని సూచిస్తాడు. విభీషణునికి శరణు ఇచ్చిన హనుమంతుడు, రావణుని వంటి అధర్మవాదుల్ని సంహరించటంలో నిపుణుడు.
2 సింహ ముఖం (దక్షిణ దిశ)ఈ ముఖం హనుముని ఉగ్ర రూపాన్ని సూచిస్తుంది. సీతమ్మ తల్లి అవస్థను చూశాక, తన క్షేత్రగత శక్తితో లంకా నగరాన్ని శాసించిన తత్వం ఇదే. అక్షకుమారుడు సహా వేలాది రాక్షసులను సంహరించిన శక్తి ఈ రూపానికి ప్రతీక.
3 గరుడ ముఖం (పశ్చిమ దిశ) విషాన్ని తొలగించే అమృతస్వరూపమైన గరుడ తత్వం ఈ ముఖం. సంజీవని ఔషధిని తీసుకువచ్చి రామలక్ష్మణులను కాపాడిన సందర్భం దీనికి ప్రాముఖ్యతను ఇస్తుంది. ఇది వాయు, ఆకాశ తత్వాల సమ్మేళనం.
4వరాహ ముఖం (ఉత్తర దిశ) భూమిని ఉద్ధరించిన వరాహ స్వామి తత్వం ఈ ముఖంలో ఉంది. సీతమ్మను రాక్షసుల చెరలోంచి విడిపించిన విధానం వరాహ స్వరూపానికీ హనుమునికీ ఉన్న సారూప్యతను తెలియజేస్తుంది. భూమి, ఐశ్వర్యానికి ప్రతీక అయిన కుబేర తత్వాన్ని కలిగినదీ ముఖం.
5 అశ్వ ముఖం (ఊర్ధ్వ దిశ) ఇది హయగ్రీవ తత్వంతో కూడిన ముఖం. జ్ఞానం, వేదశాస్త్రాలపై అవగాహన ఉన్న హనుముని రూపం. రాముడు మొదటిసారి కలిసినపుడు హనుముని మాట్లాడే తీరు చూసి అతనిలో ఉన్న వేదపాండిత్యాన్ని గుర్తించాడు. ఇది ఆకాశ తత్వాన్ని సూచిస్తుంది.
రామాయణ ఘట్టాలలో హనుమంతుని గొప్పతనం తెలుసుకోవచ్చు.
() శింశుప చెట్టు పై నుండి సీతమ్మతల్లిని చూశాక, చిన్న రూపంలో వచ్చి రాముని పేరు చెప్పి భరోసా కలిగించటం – అనంతరం విశ్వరూపం ద్వారా తన బలాన్ని చాటటం – ఇది హనుముని వినయం, వివేకానికి నిలువెత్తు నిదర్శనం.
() నమస్కార ముద్రతో ఉండే దేవత మూర్తి. ఇది వినయానికి గుర్తు.
భగవంతుని విగ్రహాలు సాధారణంగా అభయ ముద్రతో ఉంటాయి. కానీ హనుముని విగ్రహం నమస్కార ముద్రలో ఉంటుంది. ఎందుకంటే ఆయన సృష్టిలోని ప్రతి అణువులో రాముని దర్శించి, తనే భక్తుడిగా మనం ఎదుర్కొంటున్న రామచంద్రుని ప్రార్థించేవాడిగా కనిపిస్తాడు.
() ఉగ్రాంజనేయుడు – దాసాంజనేయుడు
ధర్మ మార్గంలో నడిచేవారికి హనుమంతుడు “అభయాంజనేయుడు”, అధర్మ మార్గంలో నడిచేవారికి “ఉగ్రాంజనేయుడు”. ఈ రెండు స్వరూపాల్లోనూ పరమ దివ్యత్వాన్ని చూపిస్తూ సర్వలోక హితాన్ని కలిగించే పరమేశ్వర తత్వమే అనుభూతి పరంగా భక్తుల్లో ఉట్టిపడుతుంది.
అందుచేత హనుమంతుడు సదా స్మరణీయుడు, నిరంతర స్ఫూర్తి దాత.
