రాష్ట్రీయ స్వయం సేవక్ సంఘ్ కు సంబంధించి సమాజంలో కొన్ని అపోహలు ఉన్నాయి. అందులో ఒక దుష్ప్రచారం ఏమిటి అంటే స్వాతంత్ర ఉద్యమాల్లో సంఘ్ దూరంగా వ్యవహరించింది అని ప్రచారం చేశారు. కానీ ఇది చాలా తప్పు. అనేకమంది స్వయం సేవకులు స్వాతంత్ర పోరాటంలో పాల్గొన్నారు.
సంఘంలో స్థాపించిన డాక్టర్ కేశోరామ్ హెగ్డేవార్ స్వయంగా అనేకసార్లు స్వాతంత్రం కోసం పోరాటం చేశారు.
1921,1930లలో రెండు సత్యాగ్రహాలలో పాల్గొన్నారు. రెండు సందర్భాలలోనూ జైలు శిక్ష అనుభవించారు. 1940లో ‘క్విట్ ఇండియా’ ఉద్యమం ప్రారంభం కాకముందే మరణించారు. స్వాతంత్య్రాన్ని తీసుకురావడానికి కాంగ్రెస్ మాత్రమే సాధనం అని ప్రజలను విశ్వసింపచేసే ప్రయత్నములు ఇటువంటి వాస్తవాలను మరుగుపరుస్తున్నారు.
1942లో మహాత్మా గాంధీ, కాంగ్రెస్‌లు ప్రారంభించిన క్విట్ ఇండియా ఉద్యమం కారణంగా భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం లభించిందనే అభిప్రాయం ఏర్పడింది. అయితే ఇది అర్ధ సత్యం. నిజానికి, సత్యాగ్రహం, చరఖా, ఖాదీ సామాన్య ప్రజలకు కనెక్ట్ అయ్యే సాధారణ సాధనాలు. అయితే తమ తమ మార్గాల ద్వారా స్వాతంత్ర్య ఉద్యమంలో పాల్గొన్న లక్షలాది మంది ప్రజల సహకారాన్ని విస్మరించడం తీవ్ర అన్యాయం కాగలదు. నిజానికి, ఇది వారి దేశభక్తి చర్యలకు అవమానం.
ఆర్ఎస్ఎస్ వ్యవస్థాపకుడు డాక్టర్ హెడ్గేవార్ విషయాన్నే తీసుకోండి. ఆయన 1889లో నాగ్‌పూర్‌లో జన్మించారు. 1904-1905లో నాగ్‌పూర్‌లో స్వాతంత్ర్య ఉద్యమంపై చర్చ ప్రారంభమైంది. 1904-1905కి ముందు నాగ్‌పూర్‌లో స్వాతంత్ర్య ఉద్యమ సంకేతాలు కనిపించలేదు. ఆసక్తికరంగా, డాక్టర్ హెడ్గేవార్‌కు సంబంధించిన ఒక సంఘటన 1897లో జరిగింది.
ఇది డాక్టర్ హెడ్గేవార్ యొక్క పుట్టుకతో వచ్చిన వైఖరిని సూచిస్తుంది. గుర్తుంచుకోండి – ఈ సంఘటన జరిగినప్పుడు డాక్టర్ హెడ్గేవార్‌కు కేవలం ఎనిమిదేళ్లు. 1897లో, క్వీన్ విక్టోరియా ప్రవేశాన్ని జరుపుకునే డైమండ్ ఫెస్టివల్ సందర్భంగా విద్యార్థులకు స్వీట్లు పంచారు. అయితే, ఎనిమిదేళ్ల బాలుడు స్వీట్లు తీసుకోవడానికి నిరాకరించాడు. నిజానికి స్వీట్లను చెత్తలో పడేశాడు.
ఈ చర్య దేశభక్తి భావాలు, బానిసత్వంపై ఆగ్రహం వ్యక్తం చేయడమే.1907లో, రైస్లీ సర్క్యులర్ ద్వారా బహిరంగ ప్రదేశాల్లో వందేమాతరం ఆలపించడం నిషేధించబడింది. అయితే, కేశవ్ తన నీల్ సిటీ స్కూల్‌లోని ప్రభుత్వ ఇన్‌స్పెక్టర్ ముందు తరగతిలో వందేమాతరం పాడాడు. దీంతో స్కూల్ పాలకవర్గం కేశవ్ ను పాఠశాల నుండి బహిష్కరించింది. ఈ సంఘటన డాక్టర్ హెడ్గేవార్ దేశభక్తి భావాలను ప్రతిబింబిస్తుంది.
పాఠశాల విద్య పూర్తయిన తర్వాత డాక్టర్ హెడ్గేవార్ వైద్య విద్యలో చేరారు. వైద్య విద్యలో మెరుగైన సౌకర్యాలు ఉన్న ముంబైకి డాక్టర్ హెడ్గేవార్ వెళ్లడం సహజంగా ఉండేది. అయితే డాక్టర్ హెడ్గేవార్ విప్లవకారులకు ప్రధాన కేంద్రంగా ఉన్న కలకత్తా వెళ్లేందుకు ఇష్టపడ్డారు. అక్కడకు వెళ్లిన విప్లవకారుల అత్యున్నత సంస్థ అయిన అనుశీలన్ సమితిలో చేరారు.
వైద్య విద్యను పూర్తి చేసిన తర్వాత, కేశవ్ 1916లో నాగ్‌పూర్‌కు తిరిగి వచ్చారు. విద్యావంతులు వివాహం చేసుకోవడం, కుటుంబ బాధ్యతలు నిర్వహించడం, స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంతో సహా సామాజిక బాధ్యతలను నిర్వహించడం వంటి అభ్యాసం ఆ సమయంలో ప్రబలంగా ఉంది. డాక్టర్ హెడ్గేవార్ సాధారణ పరిస్థితుల్లో ఇదే మార్గాన్ని ఎంచుకుని ఉండేవారు.
అయితే, అతను మెడికల్ ప్రాక్టీస్ ప్రారంభించలేదు లేదా వివాహం చేసుకోలేదు. డాక్టర్ హెడ్గేవార్ తన శక్తిసామర్థ్యాలను దేశ నిర్మాణం కోసం వెచ్చించారు. తన వ్యక్తిగత జీవితం గురించి ఎప్పుడూ ఆలోచించలేదు. డాక్టర్ హెడ్గేవార్ లోకమాన్య తిలక్ కు గట్టి అనుచరుడు. 1920లో, నాగ్‌పూర్‌లో కాంగ్రెస్ సమావేశం నిర్వహించినప్పుడు డాక్టర్ హెడ్గేవార్‌తో పాటు డాక్టర్ హార్దికర్‌కు అన్ని ఏర్పాట్లు చేసే బాధ్యత అప్పగించారు. ఇందుకోసం వారు 1,200 మంది వాలంటీర్లను నియమించుకున్నారు.
డాక్టర్ హెడ్గేవార్ ఆ సమయంలో నాగ్‌పూర్ కాంగ్రెస్ జాయింట్ సెక్రటరీ. కాంగ్రెస్ సదస్సులో ఓ విచిత్రమైన ఘటన చోటుచేసుకుంది. కాపిటలిజం బారి నుంచి విముక్తి కలిగించే భారతీయ రిపబ్లిక్‌ను స్థాపించడమే కాంగ్రెస్ లక్ష్యంగా పెట్టుకోవాలని డాక్టర్ హెడ్గేవార్ ఒక తీర్మానాన్ని సూచించారు. రిజల్యూషన్ కమిటీ ముందు పూర్తి స్వేచ్ఛ ఉండాలని ఆయన పట్టుబట్టారు. అయితే ఆయన ప్రతిపాదనను రిజల్యూషన్ కమిటీ నిర్లక్ష్యం చేసింది.
విచిత్రమేమిటంటే, అదే తీర్మానాన్ని లాహోర్ సెషన్‌లో తొమ్మిదేళ్ల తర్వాత కాంగ్రెస్ ఆమోదించింది. లాహోర్ సెషన్‌లో తీర్మానం చేయడం వల్ల డాక్టర్ హెడ్గేవార్ సంతోషించారు. 1925లో ఆర్ఎస్ఎస్ స్థాపన జరగడంతో అన్ని సంఘ శాఖలకు శుభాకాంక్షలు పంపారు.
లోకమాన్య తిలక్ మరణానంతరం మహాత్మా గాంధీ కాంగ్రెస్ నాయకత్వాన్ని స్వీకరించారు. మహాత్మా గాంధీ 1921లో సహాయ నిరాకరణ ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించారు. అదే సమయంలో, ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న ముస్లింలను బాధపెట్టిన టర్కిస్తాన్‌లో బ్రిటీష్ కాలిఫేట్‌ను రద్దు చేశారు. బ్రిటిష్ వ్యతిరేక ఉద్యమాన్ని విస్తృతం చేయాలనే ఉద్దేశ్యంతో, మహాత్మా గాంధీ కాలిఫేట్ ఉద్యమానికి మద్దతు ఇచ్చారు.
అయినప్పటికీ, మహాత్మా గాంధీ విధానాన్ని చాలా మంది కాంగ్రెస్ నాయకులు, జాతీయవాద ముస్లింలు స్వాగతించలేదు. ఈ కారణంగా మహాత్మా గాంధీ సహాయ నిరాకరణ ఉద్యమం నాగ్‌పూర్‌లో ఎప్పుడూ ఊపందుకోలేదు. భిన్నమైన అభిప్రాయం ఉన్నప్పటికీ, డాక్టర్ హెడ్గేవార్, డాక్టర్ చోల్కర్, సమీముల్లా ఖాన్ తదితరులు ఈ పరిస్థితిని మార్చారు. జాతీయ ప్రయోజనాల దృష్ట్యా కాలిఫేట్ ఉద్యమాన్ని వారెవరూ బహిరంగంగా వ్యతిరేకించలేదు. డాక్టర్ హెడేవార్ ఉద్యమంలో హృదయపూర్వకంగా పాల్గొన్నారు.
డా. హెడ్గేవార్ ను వేధించిన ఓ ప్రాథమిక ప్రశ్న
డాక్టర్ హెడ్గేవార్ కు స్వాతంత్ర్యం ప్రాముఖ్యత గురించి బాగా తెలుసు. కానీ ఒక ప్రాథమిక ప్రశ్న ఆయనను చాలా తరచుగా వేధించేది. 7000 మైళ్ల దూరంలో ఉన్న కొద్దిమంది బ్రిటీష్ వారు వాణిజ్యం కోసం భారత్‌కు వచ్చి ఈ దేశాన్ని ఎలా పాలించారని ఆయన తనను తాను ప్రశ్నించుకునేవారు. సమాజం వివిధ విభాగాలుగా విభజించబడిందని, అసంఘటితంగా ఉందని, అనేక సామాజిక రుగ్మతలను కలిగి ఉన్నందున ఇది జరిగిందని ఆయన నిర్ధారణకు వచ్చారు, దీనివల్ల బ్రిటిష్ వారిని పాలించడం సాధ్యమైంది.
భారతీయ సమాజాన్ని మౌలికంగా మార్చకపోతే స్వాతంత్య్రం వచ్చిన తర్వాత చరిత్ర పునరావృతం అవుతుందనే భయం ఆయనలో ఏర్పడింది. సమాజాన్ని మరింత మేల్కొలిపి, ఆత్మగౌరవంతో, వ్యవస్థీకృతంగా మార్చాల్సిన అవసరాన్ని ఆయన అర్థం చేసుకున్నారు. స్వతంత్ర భారతదేశంలో జాతీయ లక్షణాలు కలిగిన వ్యక్తుల కోసం ఆయన ఎప్పుడూ పట్టుబట్టారు.
1930లో మహాత్మా గాంధీ శాసనోల్లంఘన ఉద్యమానికి పిలుపునిచ్చారు. ఏప్రిల్ 6న దండి మార్చ్‌ను ఏర్పాటు చేశారు. అంతకుముందు నవంబర్ 1929లో, సంఘచాలక్‌లందరితో మూడు రోజుల సమావేశం జరిగింది, దీనిలో ఆర్ఎస్ఎస్ ఉద్యమానికి బేషరతుగా మద్దతు ఇవ్వాలని నిర్ణయించింది. వివిధ సమస్యలపై ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌కు స్వంత విధానం ఉంది. విధానం ప్రకారం, డాక్టర్ హెడ్గేవార్ సత్యాగ్రహంలో వ్యక్తిగత హోదాలో ఉద్యమంలో పాల్గొన్నారు. ఆయనతోపాటు ఇతర సహచరులు కూడా ఉన్నారు.
ఎలాంటి అంతరాయం లేకుండా ఆర్ఎస్ఎస్ పనిని కొనసాగించాలనే లక్ష్యంతో ఈ విధానాన్ని రూపొందించారు. ఈ దృక్కోణంతో, డాక్టర్ హెడ్గేవార్ తన చిరకాల మిత్రుడు డాక్టర్ పరాంజపేకు సర్ సంఘచాలక్ బాధ్యతను అప్పగించారు. బాబాసాహెబ్ ఆప్టే, బాపురావ్ భేడీలకు కూడా కొన్ని బాధ్యతలు అప్పగించారు. జూలై 21న డాక్టర్ హెడ్గేవార్ సత్యాగ్రహానికి నాయకత్వం వహించారు. దాదాపు 3000 నుండి 4000 మంది సత్యాగ్రహంలో పాల్గొన్నారు.
అతను వార్ధా, యావత్మాల్ మార్గంలో పుసాడ్ చేరుకున్నారు. సత్యాగ్రహం కోసం ఆయన పూసాడ్ చేరుకున్నప్పుడు దాదాపు 10,000 మంది ప్రజలు గుమిగూడారు. సత్యాగ్రహంలో పాల్గొన్నందుకు తొమ్మిది నెలలు జైలు శిక్ష అనుభవించారు. జైలు నుంచి విడుదలైన తర్వాత డాక్టర్ హెడ్గేవార్ తిరిగి సర్ సంఘచాలక్ గా బాధ్యతలు స్వీకరించారు. తన శక్తియుక్తులన్నీ ఆర్ఎస్ఎస్ కోసం వెచ్చించారు.
1938లో భాగ్యనగర్ (హైదరాబాద్)లో నిజాం పాలనలో జరిగిన దురాగతాలకు వ్యతిరేకంగా హిందూ మహాసభ, ఆర్యసమాజ్ సత్యాగ్రహానికి పిలుపునిచ్చాయి. భాగనగర్ నిశాస్త్ర ప్రతీకార మండల్ బ్యానర్‌పై దీన్ని ప్రారంభించారు. కొంతమంది వాలంటీర్లు ఆందోళనలో పాల్గొనడానికి అనుమతి కోరారు. డాక్టర్ హెడ్గేవార్ సంతోషంగా అనుమతిని మంజూరు చేశారు. అయినప్పటికీ, ఆర్ఎస్ఎస్ పనిని కొనసాగించడానికి కొంతమంది వాలంటీర్లను ఆందోళనకు దూరంగా ఉండాలని ఆయన సూచించారు.
ఈ మాదిరిగా అనేక దశలలో స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో డాక్టర్ జి పాల్గొన్నారు. స్వయం సేవకులను ప్రోత్సహించారు.
