పార్వతీదేవి కాంతిమతి అంబాల్ గా , శివయ్యను నెళ్ళిఅప్పర్… నెల్లైఅప్పర్ అనే పేరుతో పిలిచే వీరి భవ్యమైన ఆలయాల సముదాయం : ‘తిరునెల్వేలి‘.
లింగ రూపంలో ఉన్న శివుడిని నెల్లైయప్పర్ గాను, ‘వేణువననాథర్’ గానూ (వేణువు అంటే వెదురుచెట్టు ) పిలుస్తారు, పూజిస్తారు అమ్మ పార్వతిని ‘కాంతిమతి అంబాల్’ గా పిలుస్తారు. ఈ ఆలయం తమిళనాడులోని తిరునెల్వేలి జిల్లాలో తామిరబరణి (తామ్రపర్ని) నదికి ఉత్తర తీరాన ఉంది .
బ్రిటిష్ కాలంలో తిరునెల్వేలిని.., తిన్నెవెల్లి అని పిలిచేవారు. పౌరాణిక కాలంలో, ప్రస్తుత ఆలయంలోని దేవతలు వెదురు అడవిలో కనిపించారనీ..,, ఈ ప్రదేశాన్ని వేణు వనం అని పిలిచేవారు. ఈ ప్రదేశంలో జరిగిన శివపార్వతుల వివాహానికి విష్ణువు ప్రత్యక్షమై పాల్గొన్నట్లు తెలియజేసే పురాణాన్ని వర్ణించే ఆలయంలోని లోహపు గిండి , చిమ్ముతో కూడిన పాత్రతో విష్ణుమూర్తి చిత్రం ఉంది.
7వ శతాబ్దపు తమిళ శైవ కానానికల్ రచన, తేవరం.., తమిళ సాధువులు మరియు కవులు నాయన్మార్లు నడయాడిన భూమి పాదల్ పెట్ర స్థలంగా పేర్కొంటారు.
ఆలయ సముదాయం పద్నాలుగున్నర ఎకరాల విస్తీర్ణంలో ఉంది. అన్ని మందిరాలు ఏక కేంద్రీకృత దీర్ఘచతురస్రాకార గోడలతో కప్పబడి ఉన్నాయి. ఈ ఆలయంలో అనేక మందిరాలు ఉన్నాయి, స్వామి నెల్లయ్యప్పర్ మరియు శ్రీ కాంతిమతి అంబాల్ ఆలయాలు అత్యంత ప్రముఖమైనవి.
ఈ ఆలయంలో ఉదయం 6:00 నుండి రాత్రి 9:00 వరకు వివిధ సమయాల్లో మూడు ఆరు ఆచారాలు మరియు ఆరు వార్షిక పండుగలు ఉన్నాయి. తమిళ నెల ఆని (జూన్-జూలై) లో జరిగే బ్రహ్మోత్సవం ఆలయంలో జరుపుకునే అత్యంత ప్రముఖమైన పండుగ.
ఈ ఆలయ సముదాయము పాండ్యులచే నిర్మించబడింది ముఖ్యంగా పరాక్రమ పాండియన్ అనే రాజు పేరును పేర్కొంటూ ఉంటారు, వీరే కాకుండా అద్భుతమైన ఈ రాతి నిర్మాణాన్ని చోళులు, పల్లవులు, చేరలు మరియు మదురై నాయకులు కూడా నిర్మించి ఆలయాల అందానికి మరింత శోభను జోడించారు.
ఈ ఆలయం తమిళనాడు ప్రభుత్వ హిందూ మత మరియు ధర్మాదాయ శాఖ ద్వారా నిర్వహించబడుతున్నది.
చరిత్ర:
1300 సంవత్సరాలకు పైగా ఆలయం యొక్క చారిత్రక ఆధారాలు దొరికినప్పటికీ మరెంతో ప్రాచీనత ఈ ఆలయాలది, పాండ్యులచే నిర్మించబడింది , ప్రస్తుత రాతి నిర్మాణాన్ని చోళులు, పల్లవులు, చేరలు మరియు మదురై నాయకులు జోడించారు. 7వ శతాబ్దం లో పాలించిన నింద్రసీర్ నెదుమారన్ (కూన్ పాండియన్) ద్వారా ఆలయ గర్భాలయాలు మరియు గోపురాలు నిర్మించబడ్డాయి .
ప్రసిద్ధ సంగీత స్థూపం MUSICAL STONE PILLARS సరిగమపదనిస శబ్దాలను పలికించే స్తంభాలతో కూడిన ‘మణిమండపం’ కూడ నింద్రసీర్ నెడుమారన్ చేత నిర్మించబడింది . నంది దగ్గర ధ్వజస్తంభం 1155లో ఏర్పాటు చేయబడింది. తరువాత పాండ్య, కులశేఖర పాండ్యన్ 13వ శతాబ్దంలో తిరునెల్వేలి నెల్లైయప్పర్ ఆలయం వెలుపలి గోడను నిర్మించాడు.
నెలైయప్పర్ మరియు కాంతిమతి దేవాలయాలు మధ్య ఖాళీలతో రెండు స్వతంత్ర నిర్మాణాలుగా ఉండగా.., 1647లో తిరు వడమలైయప్ప పిళ్లైయాన్ అనే గొప్ప శివభక్తుడు “గొలుసు మండపం” (తమిళంలో సంగిలి మండపం) మరియు నందనవనము నిర్మించి రెండు ఆలయాలను అనుసంధానించాడు.
మధ్యలో 100 స్తంభాలతో చతురస్రాకారంలో ‘వసంత మండపం’ ఉంది. నంది మండపాన్ని 1654లో శివంతియప్ప నాయకర్ నిర్మించినట్లు చెబుతారు. గొలుసు మండపం యొక్క పశ్చిమ భాగంలో 1756లో తిరువెంగదకృష్ణ ముదలియార్ ఏర్పాటు చేసిన నందనవనం అనే పేరు గల పూలతోట ఉంది.
ఆలయంలో అనేక శిలా శాసనాలు ఉన్నాయి. క్రీ.శ. 950లో పరిపాలించిన వీరపాండియన్ మరియు రాజేంద్రన్ మరియు కులోత్తుంగ చోళుడు చాలా ముఖ్యమైనవారు . మారవర్మన్ సుందర పాండ్యన్ శాసనాలు భగవంతుడిని “వుడయార్” మరియు “వొడయనాయనార్” అని మరియు దేవతను “నాచియార్” అని సూచిస్తున్నాయి. కులశేఖర పాండియన్ శాసనాల నుండి అతను చేర , చోళ మరియు హొయసల రాజులను ఓడించిన ఉత్సాహంతో, సమీకరించిన సంపదతో ఆలయ బయటి గోడలను నిర్మించాడని తెలుస్తున్నది.
