అన్ని వర్గాలను సంతోషపెట్టిన బడ్జెట్…

డా. ఎస్. లింగమూర్తి
అర్థశాస్త్ర అసోసియేట్ ప్రొఫెసర్
కర్ణాటక సెంట్రల్ యూనివర్సిటీ
……….
నరేంద్ర మోడీ నాయకత్వంలోని ఎన్డీఏ ప్రభుత్వం ప్రవేశపెట్టిన బడ్జెట్ కి అన్ని వర్గాల నుంచి హర్షం లభిస్తోంది . ముఖ్యంగా ఆదాయపు పన్ను పరిమితిని 12 లక్షలకు పెంచడం మీద వేతన జీవులు హర్షం వ్యక్తం చేస్తున్నారు. ఈ బడ్జెట్లో అనేక అంశాలు కనిపిస్తున్నాయి.
కేంద్రీయ బడ్జెట్ లో రూ. 50.65 లక్షల కోట్ల మొత్తం వ్యయాన్ని కేటాయించింది, అలాగే లక్ష్యంగా 4.4 శాతం ఆర్థిక లోటును కొనసాగించింది. ఈ బడ్జెట్ స్థిరత, సమగ్రత మరియు మార్గదర్శక మార్పులతో గుర్తించబడింది. ముఖ్యమైన రంగాలు అయిన వ్యవసాయం, సూక్ష్మ, చిన్న మరియు మధ్య తరహా పరిశ్రమలు (MSMEs), పెట్టుబడులు, ఎగుమతులు మరియు మధ్య తరగతి పన్ను రాయితీ వంటి వాటికి నిర్మాణాత్మక సంస్కరణలు ప్రవేశపెట్టింది. వికసిత్ భారత్ దృష్టిని సాధించే దిశగా ప్రభుత్వం రూపొందించినది. ఈ బడ్జెట్ ప్రధానంగా ఆర్థిక వృద్ధిని వేగవంతం చేయడం, సమగ్ర అభివృద్ధిని ప్రోత్సహించడం, ప్రైవేట్ పెట్టుబడులను ఉత్తేజపరచడం, గృహాభిప్రాయాలను మెరుగుపరచడం, మరియు మధ్య తరగతి ప్రజల ఆదాయాన్ని పెంచడంపై దృష్టి సారించింది.
కీలక విధానాలు మరియు రంగాల అభివృద్ధి
వ్యవసాయం మరియు గ్రామీణాభివృద్ధి
2025-26 కేంద్రీయ బడ్జెట్ ప్రభుత్వ సామాజిక-ఆర్థిక సంక్షేమ నిబద్ధతను కొనసాగిస్తోంది, ముఖ్యంగా యువత, మహిళలు మరియు రైతులను లక్ష్యంగా చేసుకుని. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఉపాధిని పెంపొందించేందుకు ప్రభుత్వం గత దశాబ్దంలో కొత్త కార్యక్రమాలను ప్రవేశపెట్టింది, అలాగే ప్రభుత్వ విభాగాల కార్యక్రమాలను సమన్వయపరచింది. ముఖ్యంగా, బడ్జెట్ ప్రధానమంత్రి ధన్-ధాన్య కృషి యోజన మరియు అగ్రి డిస్ట్రిక్ట్ అభివృద్ధి కార్యక్రమాన్ని ప్రతిపాదించింది, ఇది 100 జిల్లాలను విస్తరిస్తు, దాదాపు 1.7 కోటి రైతులకు మద్దతునిస్తుంది. అదనంగా, కిసాన్ క్రెడిట్ కార్డ్స్ (KCC) ద్వారా 7.7 కోటి రైతులు, మత్స్యకారులు మరియు పాడి రైతులకు రూ. 5 లక్షల వరకు స్వల్పకాలిక రుణాలు అందించబడతాయి.
భారతదేశంలో మఖానా ఉత్పత్తి ఆర్థిక ప్రాముఖ్యతను గుర్తించి, బిహార్‌లో మఖానా బోర్డ్ ఏర్పాటు చేయాలని బడ్జెట్ ప్రతిపాదించింది. ప్రపంచంలో భారతదేశం అతిపెద్ద మఖానా ఉత్పత్తిదారు, అందులో 80% ఉత్పత్తి బిహార్ నుండే వస్తోంది. దీని విలువ రూ. 500 కోట్లుగా అంచనా వేయబడింది. ఈ బోర్డ్ ద్వారా దర్భంగా, మధుబని మరియు సహర్సా వంటి ఆర్థికంగా వెనుకబడ్డ జిల్లాల్లో వ్యవసాయ ఉత్పత్తి, ప్రాసెసింగ్, విలువ జోడింపు మరియు మార్కెటింగ్‌ను మెరుగుపరిచే అవకాశాలు ఉంటాయి.
భారతదేశం ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద పప్పుధాన్య ఉత్పత్తిదారుగా ఉన్నప్పటికీ, దేశీయ డిమాండ్‌ను తీర్చేందుకు దిగుమతులు పెరుగుతూనే ఉన్నాయి. దీన్ని సమర్థంగా నియంత్రించేందుకు, ఈ బడ్జెట్ పప్పు దినసులలో ఆత్మనిర్భారత అనే కార్యక్రమాన్ని ప్రవేశపెట్టింది. ముఖ్యంగా కంది, పెసర, ఎర్ర పప్పు వంటి పప్పుధాన్యాలపై దృష్టి సారించి, వాతావరణ అనుకూలమైన విత్తనాలు, ఉత్పత్తి పెంపు మరియు రైతులకు మరింత ఆదాయాన్ని అందించే విధంగా ఈ కార్యక్రమాన్ని రూపొందించారు. దీని ద్వారా 5 కోటి రైతులకు లాభం కలుగనుంది.
MSME మరియు పారిశ్రామిక వృద్ధి
MSME రంగాన్ని ప్రోత్సహించేందుకు, ఉధ్యామ్ పోర్టల్ ద్వారా 10 లక్షల సూక్ష్మ వ్యాపారాలకు రూ. 5 లక్షల వరకు క్రెడిట్ కార్డులు అందించనున్నట్లు బడ్జెట్ పేర్కొంది. అదనంగా, మహిళలు, షెడ్యూల్డ్ కాస్ట్స్ (SC), షెడ్యూల్డ్ ట్రైబ్స్ (ST) మొదలైన వర్గాలకు ప్రోత్సాహకంగా, తొలిసారి 5 లక్షల స్టార్టప్‌లకు రూ. 2 కోట్ల వరకు టర్మ్ లోన్లు అందించనున్నారు. దీని వల్ల కొత్త పారిశ్రామిక ఆవిష్కరణలు పెరిగే అవకాశం ఉంది.
ఈ బడ్జెట్ MSME రంగానికి నూతన సాంకేతికతలు, స్వచ్ఛమైన తయారీ విధానాలు, భవిష్యత్ ఉద్యోగ అవకాశాలకు అనుగుణంగా నైపుణ్య అభివృద్ధి, వ్యాపార సౌలభ్యం, మరియు అంతర్జాతీయ పోటీతత్వాన్ని పెంపొందించే విధానాలను ప్రోత్సహిస్తుంది.
ఎగుమతుల ప్రోత్సాహం మరియు వ్యాపార సులభతరం
భారతదేశం ప్రపంచవ్యాప్తంగా వ్యాపార మార్కెట్‌లో దృఢంగా నిలవేందుకు, ఈ బడ్జెట్ ఎగుమతి ప్రోత్సాహక మిషన్, భారత్ ట్రేడ్ నెట్ (BTN), గ్లోబల్ కెపబిలిటీ సెంటర్ల జాతీయ శ్రేణి, మరియు UDAN మరియు మెరిటైమ్ డెవలప్మెంట్ ఫండ్ కింద ఎయిర్ కార్గో గిడ్డంగి సదుపాయాలను కల్పించింది. వీటి ద్వారా ఎగుమతుల కోసం అవసరమైన మౌలిక సదుపాయాలను అందించడంతో పాటు, దిగుమతుల నియంత్రణ మరియు రుణ సౌలభ్యతను మెరుగుపరిచే ప్రయత్నం చేయనున్నారు.
ఆదాయపు పన్ను మరియు మధ్య తరగతి ఉపశమనం
ఈ బడ్జెట్‌లో ఒక ముఖ్యమైన అంశం రూ. 12 లక్షల వరకు ఆదాయానికి పన్ను మినహాయింపు ఇవ్వడం. దీని వల్ల గ్రామీణ మరియు పట్టణ వినియోగం పెరగడంతో పాటు దేశీయ ఆర్థిక వ్యవస్థ వృద్ధి చెందే అవకాశం ఉంది. అదనంగా, ఔషధాలు మరియు వైద్య పరికరాల కస్టమ్స్ డ్యూటీ తగ్గించడంతో ఆరోగ్య సంరక్షణ సేవలు మరింత చౌకగా అందుబాటులోకి వస్తాయి.
శిక్షణ, పరిశోధన మరియు డిజిటల్ మార్పు
ఈ బడ్జెట్ విద్య మరియు నైపుణ్య అభివృద్ధికి అధిక ప్రాధాన్యత ఇచ్చింది. 5 నేషనల్ సెంటర్స్ ఆఫ్ ఎక్సలెన్స్ ఫర్ స్కిలింగ్, 50,000 అటల్ టింకరింగ్ ల్యాబ్స్, మరియు కృత్రిమ మేధస్సు కోసం కేంద్రం ఏర్పాటు చేయడం ద్వారా విద్యారంగానికి బలోపేతం చేయనున్నారు.
ముగింపు
2025-26 బడ్జెట్ యువత, మహిళా సాధికారత, వ్యవసాయ ప్రగతి, MSME అభివృద్ధి, మౌలిక సదుపాయాలు, డిజిటల్ కనెక్టివిటీ మరియు ఆర్థిక శక్తివంతత వంటి అంశాలను సమగ్రంగా కవర్ చేసింది. వికసిత్ భారత్ లక్ష్యాన్ని సాధించేందుకు ఇది మార్గదర్శకమైన బడ్జెట్.